Podwójne czeskie wybory
Czeskie media od wtorku żyją polowaniem na jadowitą mambę, która uciekła właścicielce na praskich Hlupočepicach. Nieoczekiwanie niebezpieczny wąż stał się maskotką wyborów komunalnych i senackimi, które odbędą się w ten weekend i po raz kolejny wskażą na polityczne sympatie i antypatie w czeskim społeczeństwie po zeszłorocznych wyborach parlamentarnych, w których zwyciężyło ANO Andreja Babiša, oraz wyborach prezydenckich zakończonych zwycięstwem Miloša Zemana.
Mamba zielona nie powinna uniemożliwić Czechom tradycyjnego pójścia do urn przez dwa najbliże dni – w piątek, 5 października, lokale wyborcze będą otwarte od 14:00 do 22:00, a w sobotę od 8:00 do 14:00. Jadowity gad według herpetologów nie przeżyłby do dziś w warunkach panujących na zewnątrz, co nie przeszkadza internetowym komentatorom łączyć jej z wyborami – mamba może przecież skrywać się u prezydenta Zemana na Hradzie lub może szukać ciepłego miejsca w radzie miejskiej lub senacie.
Najważniejsze pytania, na które odpowiedź poznamy po podwójnych wyborach to czy KDU- ČSL obroni miano najsilniejszej „tradycyjnej” partii w samorządach, kto wygra bój o Pragę, jak będzie wyglądać koalicja w radzie miejskiej oraz jak poradzą sobie przegrani kandydaci w wyborach prezydenckich w wyborach senackich.
Czeski senat składa się z 81 senatorów, wybieranych w 81 jednomandatowych okręgach wyborczych (w dwóch turach) na sześcioletnią kadencję. Co dwa lata wybierana jest 1/3 składu senatu. W 2012 roku (wybory odbyły się w okresie rządów centroprawicowej koalicji na czele z ODS) 13 senatorskich krzeseł zdobyli socjaldemokraci (ČSSD) – 13, ODS – 4, ludowcy (KDU-ČSL) – 3, mniejsze partie i kandydaci niezależni – 7. Żadnego mandatu nie zdobyła główna partia obecnej koalicji – ANO premiera Babiša. Senat bierze udział w procesie ustawodawczym, może odrzucić ustawę przyjętą przez Izbę Poselską, lub zaproponować do niej poprawki. Ma także wpływ na powoływanie części organów konstytucyjnych. Podobnie jednak jak w Polsce, jest izbą zadumy i refleksji. Brak większości w Senacie może większości sejmowej utrudnić rządzenie, ale nie jest w stanie jej paraliżować.
Obecnie największą grupę stanowią senatorowie wybrani z poparciem ČSSD – 23 senatorów. Inne grupy senackie to grupa ludowców – 16 senatorów, Samorządowcy i niezależni – 12 senatorów, ODS – 10 senatorów, ANO 2011 – 6 senatorów, grupa senatorów liberalnych – 5 senatorów. 7 senatorów nie należy do żadnego klubu senackiego. Dwa mandaty pozostają nieobsadzone.
O miejsce w senacie ubiegać się będą kandydaci w tegorocznych wyborach prezydenckich – uczestniczący w drugiej turze były przewodniczący Państwowej Akademii Nauk Jiří Drahoš (Praga 4), Marek Hilšer (Praga 2), Pavel Fischer (Praga 12) oraz Petr Hannig (Praga 8). W wyborach startuje też Hayato Okamura – starszy brat kontrowersyjnego przewodniczącego populistycznej partii SPD Tomio Okamury.
W wyborach komunalnych, które odbywają się jednocześnie z senackimi, wybrani zostaną radni gmin (cz. „obec”). „Obec” odpowiada zarówno polskiej gminie, jak i sołectwu, można by więc rozważyć, czy tego pojęcia nie tłumaczyć na polski jako „gromada”. To funkcjonujące w czasach Polski Ludowej jako jednostki pojedynczej (jedna wieś – jedna gromada), choć może budzić negatywne skojarzenia, chyba oddaje to pojęcie lepiej. Aby uzmysłowić sobie tę różnicę, można przywołać dane: dziesięciomilionowe Czechy mają 6244 gmin, a 38-milionowa Polska – 2478.
Dodatkowo w największych miastach wybierane są także rady dla każdej z dzielnic. W przeciwieństwie do Polski, w wyborach komunalnych nie wybiera się organów wykonawczych (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci wybierani są pośrednio przez rady), ponadto wybory do sejmików wojewódzkich obywają się w innym terminie.
Największe zainteresowanie budzą wybory do Rady Miasta Pragi. W mijającej kadencji na czele stołecznego magistratu stanęła Adriana Krnáčová z ANO (pierwsza kobieta na tym stanowisku i pierwsza Słowaczka). Większościową koalicję tworzyli przedstawiciele ANO, ČSSD oraz Trójkoalicji (ludowcy, niezależni i zieloni). Dotychczasowa burmistrz zapowiedziała, że nie będzie starać się o reelekcję. Najpoważniejszymi kandydatami do objęcia funkcji burmistrza Pragi są: Petr Stuchlík, lider listy ANO; Jiří Pospíšil, były minister sprawiedliwości, europoseł TOP09 i były burmistrz Bohuslav Svoboda (OSD).
Paweł Sobik
Katarzyna Pyrka